BÖLÜM 33

AKABE GÖRÜŞMELERİ

Daha önceki bölümlerde zikredildiği üzere Akabe görüşmeleri / müzakereleri aslında birinci ve ikinci Akabe biatları şeklinde sınırlandırılamaz. Zira bu görüşmeler birçok defa olmuştur. Ancak birinci ve ikinci Akabe biatları çeşitli zamanlarda yapılan bu görüşmelerden sonra varılan mutabakatları ifade ettiği için kayıtlara geçmiştir. Akabe ise hac mevsiminde Medinelilerin Mina’da toplanma bölgesidir. Muhtemel olarak Medinelilerin putu olan Menat’ın da bulunduğu yerdir. Bu biatlara Akabe adı verilmesinin nedeni de mutabakata varılan görüşmelerin hac mevsiminde ve Medinelilerin toplanma bölgesi olan bu yerde gerçekleşmiş olmasındandır. Hac mevsiminin dışındaki diğer zamanlarda bu biatlara altlık teşkil edecek görüşmeler ise pek zikredilmez.

33.1. Birinci Akabe Bîatı (Zilhicce 621 M.) / Kadınlar Bîatı

Akabe’de 8-6 kişi ile gerçekleşen görüşmeden sonra Medine’ye dönen Hazreçliler bir sene sonraki hac mevsiminde Hz. Muhammed@ ile tekrar görüşmek üzere Mekke’ye geldiler. Bu heyette Hazrec kabilesinden 10, Evs kabilesinden 2 temsilci olmak üzere 12 kişi bulunuyordu. Hazreçlilerden 5 temsilci, bir yıl önceki görüşme heyetinin arasında yer alanlardandı. Heyetin başkanı, birinci görüşmede olduğu gibi yine Esad b. Zürâre idi. Bu ikinci görüşme sonunda bir mutabakata varıldı ve Medineli heyetin üyeleri Hz.Muhammed’in@ teklif ettiği mutabakat maddeleri üzerine biat ettiler.

Bundan sonra Yahudi kabileler de dahil olmak üzere Medine’nin bütün kabilelerinin ikna edilerek mutabakata onları da dahil etmeye sıra gelmişti. Fakat işin bu safhası için İslam’ın / dinin / tevhidi sistemin prensiplerini çok iyi bilen bir temsilciye ihtiyaç vardı. Zira biat edenler diğer Medinelilerin kendilerine yönelteceği sorulara tam olarak ya da yeterli ve tatmin edici cevaplar veremeyeceği gibi yanlış cevaplar da verebilirlerdi. Ayrıca bilindiği üzere heyettekiler konuyu bu birinci biattan önce de Medine ileri gelenleri arasında tartışmışlardı. Fakat Hz.Muhammed’in@ teklif ettiği sistemi benimseyen olduğu gibi karşı çıkanlar da vardı. Bir kısmı da çeşitli konulardaki çekinceleri nedeniyle arafta kalmayı tercih etmekteydiler. İşte Medine’de yaratılacak bu yeni oluşuma karşı olanları ve arafta kalanları ikna etmek için ilahi öğretinin temel prensiplerini gayet iyi bilen bir kimsenin gelen heyetle birlikte Medine’ye gitmesi gerekmekteydi. Hz.Muhammed@ bu konuda en yetkin kişi olarak Mus’ab b. Umeyr’i seçti ve onu onlarla birlikte Medine’ye yolladı.

Mus’ab b. Umeyr, oradaki muhalefet ve araftakilerin tereddütlerini gideren müzakereleri yürüteceği gibi, 1.Akabe biatı kapsamında mutabakata varılan hükümler doğrultusunda hareket edilmesini de sağlayacaktı. O aynı zamanda kurulacak Medine İslam Cumhuriyetinin / Ümmetinin / Topluluğunun alt yapısını da hazırlayacaktı. Bu kapsamda söz konusu devletin / topluluğun içerisinde yer alacak tüm tarafları içerecek anayasal bir sözleşme taslağında bulunması gereken hususlarda bilgi toplayacaktı. Hatta bu devletin / topluluğun esasları, teşkilatı, ilkeleri, görevleri, yetkileri, özgürlükler, savunma vb. konularda anayasaya derç edilecek hususlar için detaylı müzakereleri yapmak, ihtiyaç duyulan verileri hazırlamak gerekiyordu.

Kurulacak İslam Cumhuriyeti / İslam Topluluğu’nun, Arabistan coğrafyasında hakim olan şirk ideolojisinden farklı bir ideoloji ile kurulacağı için başta Mekkeliler olmak üzere tüm Arabistan kabilelerinin saldırısına maruz kalacağı çok açıktı. Bu nedenle Medinelilerle yapılacak müzakerelerde tarafların bir savunma / savaş anlaşması taslağı üzerinde görüşmelerin yapılması gerekiyordu.

Cenab-ı Hak, 1.Akabe biatından sonra gerek Mus’ab b.Umeyr’in Medine’de yapacağı görüşmelerde kullanacağı söylemlere destek olması, gerekse Mekke’deki hem müminlere hem de müşriklere gelinen aşamada verilecek mesajlar için Hud Suresini inzal etti. Cenab-ı Hak, bu surede Medineli muhaliflere ve Mekkeli araftakilere öncelikle şu mesajların verilmesini bildirir;

 “Teklif edilen sistemde, Allah egemen olacaktır. Allah’ın getireceği hükümler ise insanların hayrına, iyiliğine ve erdemli bir yaşam sürmesine götürecek hükümlerdir. Teklif edilen sistemde Hz.Muhammed’in@ Başkanlığı ise gelen hükümleri bildirmek ve uygulamak suretiyle ortaya koyacağı örneklikten başka bir şey değildir. Şayet bu sistemi kabul ederseniz iyi bir gelecek sizi bekliyor. Aksinde ise içine düştüğünüz durum hiç te iç açıcı değildir. Büyük bir yok oluş / azap sizleri beklemektedir.”

Rahman Rahim Allah Adına

1-4 – Elif, Lam, Ra. Bu, Allah’tan başkasına kulluk etmeyin diye ayetleri sağlam esaslara ve doğru hükümlere dayandırılan ve Hakim (her şeyi hikmetli yapan ve her şeye hakim olan), Habir (her şeyden haberdar olan Allah) tarafından detaylarıyla açıklanmış bir kitaptır. De ki: “Kuşkusuz ben de O’nun tarafından size gönderilmiş bir uyarıcı ve bir müjdeciyim. Haydi Rabbinizden bağışlanma dileyin ve O’na tövbe edin ki, O da sizi tayin edilmiş bir süreye kadar güzel bir şekilde yaşatsın ve fazilet sahibi herkese lütfunu versin.  Fakat bu teklifi kabul etmediğiniz takdirde ben sizin başınıza gelecek büyük bir günün azabından korkarım. Dönüşünüz yalnızca Allah’adır. O’nun gücü her şeye yeter.”  (Hud Suresi 1-4)

​

Mekke’deki müşriklerden bazıları içlerinde hakikatin cevherlerini taşımalarına rağmen Hz.Muhammed’in@ safına geçmekten korkmaları nedeniyle Hz.Muhammed@ ile karşı karşıya gelmekten imtina ediyorlardı. Zira O’nu görünce içlerindeki hakikat nedeniyle vicdani bir sıkıntı yaşamak istemiyorlardı. Bu nedenle O’nunla karşılaşmamak için O’nu gördükleri zaman yollarını değiştiriyorlar ya da yüzlerini gözlerini bürüyüp tanınmayarak yanından geçip gidiyorlardı. Aynı türden davranışlara Hz.Muhammed’in@ Medine’ye elçisi / temsilcisi olarak  göndereceği Mus’ab b. Umeyr de muhatab olacağından Cenab-ı Hak, O’nu bu duruma hazırlamaktadır. Onların bu davranışları ile nasıl bir psikoloji içerisinde olduklarını bildirir.

5-Baksanıza! Onlar, ondan (elçiden) gizlemek için içlerinde taşıdıkları düşüncelerini örter, dürüp bükerler. Haberiniz olsun! Onlar örtülerine bürünürler ama O, onların gizledikleri şeyleri, açığa vurdukları şeyleri biliyor.  Şüphesiz O (Allah), göğüslerdekileri en iyi bilendir. (Hud Suresi 5)

Birinci akabe biatından sonra gelişmelerin hicreti gerektirdiği açığa çıkmıştır artık. Fakat bu göçün hem göç edecek olanlar hem de ev sahibi olanlar açısından en büyük sıkıntısı ekonomiktir. Göç edecek olanlar gittikleri yerde nasıl geçineceklerinin endişesini taşırlarken, göçmenleri kabul edecek olanların endişesi ise ekmeklerini göçmenlerle paylaşmaları halinde geçim sıkıntısı yaşayacak olmalarıdır. Nasıl ki Cenab-ı Hak yer yüzündeki tüm canlıların rızıklarının kefili ise İslam Cumhuriyeti yöneticileri de egemen olacağı ülkede / arzda yaşayan insanların (vatandaşlarının) geçimlerinden sorumlu olacak ve onların geçimlerini sağlayacaktır. Hicret edecek Hz.Muhammed@ ve muhacirlerin Medine’de kalıcı mı?, yoksa geçici mi?, oldukları veya kalıcı olarak nerede ikamet edecekleri, geçici olarak nerede kalacakları konusunda da her iki taraf açısından belirsizlikler olduğu muhakkaktır. Bu belirsizliklerin hazırlanacak anayasada açık olarak belirtileceği ifade edilir. Kimsenin bu hususta endişe etmesine gerek olmadığı bildirilir. Cenab-ı Mevla bu konudaki mesajlarını aşağıdaki ayeti ile verir.

6-Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki, rızkı Allah’a ait olmasın. O (Allah), onun yerleşik yerini de geçici yerini de bilir. Hepsi apaçık bir kitaptadır. (Hud Suresi 6)

Yeniden dirilişin gerçekleştirileceği söylendiği zaman, Mekke müşrik ileri gelenleri bunun Mekke halkını etkilemek için Hz.Muhammed@ tarafından uydurulan bir şey olduğunu söylediler.  Şayet bu diriliş için Hz.Muhammed@ takip edilmeyecek olursa azabın / yıkımın muhakkak geleceği uyarısı yapılınca da onlar “bu azap / yıkım için sürekli uyarı yapmana rağmen, kaç yıldır sözünü ettiğin azabın / yıkımın bir türlü gerçekleşmemesinin sebebinin ne olduğunu ” alaycı bir ifade ile sordular.

Hem Mekkeli müşriklere cevap vermek hem de Medineli muhaliflerden de gönderilen temsilcilere yöneltilebilecek aynı soruya verilecek cevaba ilişkin Cenab-ı Hak aşağıdaki mesajları bildirir;

“Allah ‘ol’ deyince hemen dilediğini yaratma güç ve kudretine sahip olmasına rağmen yerleri ve gökleri bile altı günde yaratmıştır. Yeni bir toplum oluşana kadar ve bu oluşum içerisinde kimin nasıl tavır ve davranış göstereceğinin ortaya çıkması için belirli bir sürecin yaşanmasını O ilahi bir yasa olarak koymuştur. Toplumlar için öngördüğü bu yasa bir gün mutlaka gerçekleşecektir, bundan kaçış yoktur. Fakat bu yeni oluşumu kabul etmeyen ve kendilerinin azab / yok oluş tehlikesini ihbar edenlerle alay edenlerin alay ettikleri şey mutlaka başlarına gelecektir. Tıpkı ahirette insanların yeniden yaratılması gibi bu dünyadaki ölü toplumlar da ilahi mesajla dirileceklerdir / ayağa kalkacaklardır.”

7-8- O (Allah), hanginizin en güzel amel işleyeceğini imtihan etmek için gökleri ve yeri altı günde yaratandır. O’nun arşı su üstündeydi. Şayet onlara “Gerçekten siz öldükten sonra diriltileceksiniz” dersen, o inkarcılar mutlaka sana, “Bu apaçık sihirden başka bir şey değildir” derler. Eğer Biz bunlardan azabı belli bir ümmete (yeni bir toplum oluşana) kadar erteleyecek olursak, o zaman da “onu engelleyen nedir ki?” diyecekler. İyi bilin ki, onlara o yıkım azabı geldiği gün kendilerinden geri çevrilecek değildir. O alay ettikleri şey, kendilerini kuşatmıştır. (Hud Suresi 7-8)

Onların böyle hareket etmelerinin sebebi nankör olmalarıdır. Onlara nimetlerle geçim genişliği verildiği zaman hoşlarına gider fakat o nimetten mahrum edildiği yani geçim darlığı verildiği zaman hemen ümitsizleşip nankörlüğe başlar ve kendisine o nimetleri vereni inkar eder. (karşı durur.) Onlar bu geçim darlığından sonra tekrar nimetlere / bol geçimliklere kavuşturulacak olursa, bunu kendinden menkul olduğunu zanneder ve kendi aklı, yetenekleri sayesinde bela ve musibetlerden kurtulduğunu söyleyerek şımarıkça böbürlenir.

Gelecekte İslam Cumhuriyeti çatısı altına girecek olan Medineli muhaliflerin İslam Cumhuriyetinin faaliyetleri sonucu elde edilecek nimetler karşısındaki tavırları ile bazen de kaybedilecek nimetler karşısında onların tavırları anlatılarak müminler eğitilmektedir. Onların Hz.Muhammed’in@ idaresine karşı tutum ve davranışlarının müminler gibi olmayacağı da belirtilir. Bütün bu hususlar aşağıdaki ayetlerle veciz bir şekilde ifade edilir;

9-11- Şayet insana, tarafımızdan bir rahmet tattırıp sonra da onu kendisinden çekip alırsak, muhakkak o ümitsiz bir nankör olur çıkıverir. Şayet kendisine isabet eden bu geçim darlığından sonra, ona tekrar nimetlerden tattırırsak, mutlaka, “kendi aklımla kötülüklerden / musibetlerden kurtuldum” der ve şımarıkça kibirlenip böbürlenen biri olur. Ancak sabreden ve ıslah edici eylemlerde bulunan kişiler müstesnadır. İşte bunlar için mağfiret ve büyük ödül vardır. (Hud Suresi 9-11)

Mus’ab b. Umeyr’in Medine muhaliflerini ikna etmek için yapacağı tartışma ve müzakerelerde ilahi öğretinin öngördüğü sistem modeline aykırı olarak onlardan gelecek model dayatmaları ile karşı karşıya kalınacağı açıktı. Zira Mekke’deki mücadele sürecinde benzer durumlar yaşanmış ve Hz.Muhammed@ Mekke müşrik ileri gelenlerinden uzlaşma için benzer dayatmalara muhatap olmuştu.

Medineli muhalifler kurulacak İslam devletinde yönetim modelinin zengin hazinelere sahip bir saltanat şeklinde olmasını talep edebilirler ya da devletin Bizans veya İran gibi bir büyük devletin mandası altında bir yönetim modeli şeklinde olmasını isteyebilirlerdi. Onların “Mademki O bir peygamberdir, Allah O’nu sevmiş ve elçi olarak seçmiş o halde Allah sevdiği kuluna çok büyük hazineler bağışlamaz mı? Ya da O’nu desteklemek için büyük kralları / melikleri emrine veremez mi? Cenab-ı Hakk’ın buna elbette gücü yettiğine göre seçtiği elçisine bunları verse olmaz mı?” şeklinde açıklanabilecek olan talepleri “Ona bir hazine indirilse ya da beraberinde bir melek gelse ya “ifadesi ile anlatılmıştır.

Onların bu talepleri nedeniyle Hz.Muhammed’in@ içi çok daralmış ve vahyedilen modelin şekline ilişkin bir kısmını neredeyse terk edip bildirmeme yoluna gitmeyi bile nasıl düşündüyse aynı şekilde Mus’ab b. Umeyr de anayasa taslağı hazırlama müzakereleri sırasında muhalifleri ikna etmek için bazı hususları geriye bırakmayı düşünebileceğinden bu ikaz yapılır. O’na her şeyin açık açık konuşulması gerektiği ve Allah’a sığınarak hiçbir şeyi gizlememesi, ilahi öğreti hangi modeli öngörüyorsa onu açıkça ortaya koyması gerektiği vurgulanır.

12- Şimdi sen, “Ona bir hazine indirilse ya da beraberinde bir melek gelse ya!” dedikleri için göğsün daralır ve belki de sen bu nedenle sana vahyolunan vahyin bir kısmını terk edecek olursun. Halbuki Sen sadece bir uyarıcısın. Allah ise her şeye Vekil’dir. (Hud Suresi 12)

Mekkelilerin iddiası gibi Medineli muhalifler de Allah’ın inzal ettiği öğreti ve sistemin Hz.Muhammed@ tarafından uydurulduğunu iddia edeceklerdir. O türden iddia sahiplerine cevaben Cenab-ı Hak aşağıdaki ayetler çerçevesinde şu mesajı verir; “Madem ki bu öğreti insan uydurmasıdır o halde sizlerde uydurabilirsiniz. Hz.Muhammed’e@ gelen öğretilerin ve insanların sorunlarını çözebilen ilke ve düsturların yer aldığı surelere benzer on sure de siz uydurun bakalım. Bu çabanızda bütün birikimli ve güvendiğiniz kimseleri de yardıma çağırın.” Onlara yapacağınız bu çağrıya olumlu yanıt veremeyecekleri kesindir. Bundan dolayı onları Hz.Muhammed’e@ inzal edilen öğretinin ilahi kaynaklı olduğunu kabul etmeye ve O’na teslim olmaya davet edilmesi emredilir.

​

13-14- Yoksa “Onu kendisi uydurdu” mu diyorlar? De ki; “Eğer iddianızda doğru iseniz o zaman uydurma olarak da olsa, benzeri on sure getirin, Allah’a karşı çağırabildiğiniz başka kimseleri de yardıma çağırın.”  Fakat onlar bu çağrınıza icabet etmezlerse / edemezlerse, o takdirde iyice bilin ki, o (Kur’an) ancak Allah’ın ilmiyle indirilmiştir. O’ndan başka ilâh yoktur. O halde artık teslim olmaz mısınız? (Hud Suresi 13-14)

İnsanlardan her kim kısa vadeli düşünür de kısa günün karı şeklinde hareket ederek bu düşünce ve hareketinin cazibesine kapılırsa bunun karşılığını/ mükafatını hemen görür fakat uzun vadede zarar eder, çok acılar çeker ve çok sorunla karşılaşır. Zira toplumsal sorunlar öyle hemen çözülecek sorunlar değildir. Uzun vadeli düşünmeyi, uzun erimli plan yapmayı ve sabırla bu planları uygulamayı gerektirir.

Dünya hayatının nimetlerinden faydalanmayı düşünüp de ağustos böceği hikayesinde olduğu gibi ahireti / geleceği düşünmeyenlerin durumu da kısa vadeli, gününü gün etmeye ve günü kurtarmayı düşünen, gelecekte bu yaptıkları nedeniyle hangi sonuçla yüzleşeceklerini düşünmeyen akılsızları bekleyen akıbet de aynıdır. Onlar kısa vadeli hesaplarının neticesini alırlar, fakat uzun vadede kaybedenlerdir. Kısa vadeli düşünen ve plan yapanların yaptıkları şeylerin sonuçları hemen tükenir ve yaptıkları kısa zamanda boşa gider. Zaten onların kısa vadeli çözümleri batıl / boş önlem ve tedbirden başka bir şey değildir.

Kur’an’da yer alan bu esası Hz.Musa’ya@ indirilen kitap da teyit etmektedir. Bu nedenle Medine’ye gidecek Mus’ab b. Umeyr’e özellikle Medineli Yahudi muhaliflere bu konuda söylenecek hususlar aşağıdaki ifadeler ile bildirilir.

15-17- Her kim dünya hayatını / kısa vadeli düşünürse ve onun süsünü / cazibesini isterse, yaptıklarının karşılığını onlara orada tastamam öderiz ve asla hiçbir zarara uğratılmazlar. İşte onlar öyle kimselerdir ki, ahirette onlara ateşten başka bir şey yoktur. Yaptıkları şeyler orada boşa gitmiştir. Zaten yaptıkları şeyler batıl / geçersiz idi. Öyleyse onlar (kısa vadeli düşünen ve günü kurtarmaya çalışanlar), hiç Rabbinden açık bir belgeye dayanan kimseyle bir olabilir mi? Şimdilerde O’nun katından bir şahidin (elçinin) duyurduğu o belgeyi (Kur’an’ı) daha önce de bir önder / imam ve bir rahmet olarak Musa’nın kitabı temsil ediyordu. İşte ancak bu hakikati anlayan kimseler ona (Kur’an’a) inanırlar. Hangi hizipten / gruptan / zümreden olursa olsun kim onu inkâr ederse, ona vaat edilen yer ateştir. Bundan hiç şüphen olmasın. Şüphesiz o, Rabbin tarafından bildirilmiş bir gerçektir. Fakat insanların çoğu inanmıyorlar. (Hud Suresi 15-17)

​

Müşrikler toplumu kandırmak amacıyla kendi uydurdukları hükümleri Allah’ın emrettiğini söyleyerek O’na iftira ediyorlardı. Onlar bunu kendi arzuladıkları şeyleri halka daha kolay kabul ettirmek için yapıyorlardı. Kendi uydurduğu şeyi Allah’a izafe etmek ne kadar büyük bir zulümdür. Bunu yapan zalimlerin Cenab-ı Hakk’a verecekleri hesabın çok çetin olacağı da açıktır. Kendi uydurdukları ve Allah’a izafe ettikleri hükümleri kullanarak Allah’ın yolundan döndürmeye çalışan ve O’nun gösterdiği doğru yolu yanlış göstererek insanları o yoldan engellemeye çalışan hem bu dünya da hem de ahirette Allah’ın lanetine maruz kalacaktır. Bu kimseler yakalarını asla kurtaramayacak, kaçıp kurtulacak ya da sığınacakları hiçbir yer ve otorite olmayacaktır. Bu tehditler hem Mekke müşriklerine hem de Medine İslam devletinin oluşumuna engel olmak isteyen muhaliflere yapılır ki bazı iyi niyetli insanlar onlardan etkilenmesinler. Zira onlar yapacakları tezviratlarla insanları hak yolu tercih etmekten alıkoyarlar. Ayrıca kör ile gören kişilerin kıyaslaması yapılarak mesaja muhatap kişilerin gözlerini açmaları, kafalarını çalıştırmaları ve istikballerinin iyi olması için islam devletine olan ihtiyacı görmeleri sağlanmaya çalışılır.

18- 24- Yalan uydurarak Allah’a iftira edenden daha zalim kim olabilir? Bunlar Rablerine arz olunacaklar ve şahitler de “İşte bunlar Rablerine karşı yalan söyleyenlerdir” diyecekler. İyi bilin ki! Allah’ın lâneti, Allah yolundan döndürmeye çalışan ve o yolu eğriltmek, yanlış yola çevirmek isteyen ve ahirete de inanmayan bu zalimlerin üzerinedir. İşte bu tipler, yeryüzünde yakalarını asla kurtaramayacaklar / sıvışıp kaçamayacaklar. Kendilerinin Allah’ın dışında yardım edecek velileri (savunan, koruyan, yol gösteren, yardım edenleri) yoktur. Onların azabı katlandıkça katlanacak. (Değil mi ki) onlar (vahyi) işitmeye tahammül edemiyorlardı ve görmüyorlardı.  İşte onlar kendilerine zarar vermiş olan kimselerdir. O uydurdukları şeyler de kendilerini yüzüstü bırakıp kaybolmuşlardır. Kuşkusuz, ahirette en çok hüsrana uğrayacak olanlar muhakkak ki onlardır. Kuşkusuz iman eden, ıslah edici eylemlerde bulunan ve Rablerine huşu ve tevazu ile bağlananlar; işte bunlar da cennet ashabıdırlar. Onlar orada ebedî kalırlar. Bu iki toplumun durumu, kör ve sağır ile gören ve işiten durumu gibidir. Örnekteki bu ikisi hiç eşit olurlar mı? Hâlâ düşünmeyecek misiniz / öğüt almayacak mısınız? (Hud Suresi 18-24)

Mekke müşrik elebaşıların peygamberimize iman etmeyişlerinin bir gerekçesi de “toplumsal tevhide / toplum içi tevhide” razı olmamalarıydı. Onlar aynı toplum içindeki sosyal sınıf / tabakaların arasındaki uçurumları ortadan kaldırmak ve bu sınıfları birbirine yaklaştıracak bir tevhit anlayışını reddediyorlardı. Kendilerini elit / seçkin / üst sınıf olarak gören bu müşrik elebaşılar, peygamberimizin etrafında toplanan zayıf, köle, yoksul insanları kendi yanlarında görmek istemiyorlardı. Peygamberimizin önerdiği sistemi benimseyenlerin çoğunluğunun toplumun alt kesimden olması nedeniyle peygamberimizin güçsüzlüğünü, zayıflığını ifade ederek, onun önerdiği sistemin / ideolojinin de yanlışlığını ortaya koymaya çalışıyorlardı. Onların bu çabalarına daha önce cevap verilmiş olmasına rağmen bu surede bir daha tekrar edilmektedir. Bu kez muhataplar sadece Mekke’deki müşrik ileri gelenler değil aynı zamanda Medineli ileri gelenlerdir. Zira Mus’ab b. Umeyr ve diğer elçiler Medine’ye gidecek ve Medine’deki inkârcı kesim ile muhatap olacaklardır. Bu kesim gerek Evs, gerek Hazreç ve gerekse Yahudilerden olsun Hz.Muhammed’in@ önderliğinde kurulması öngörülen Medine İslam Cumhuriyetine karşı çıkan ileri gelen kişilerdir. Medine toplumu iç çatışmalar nedeniyle uçurumun kenarına gelmiş olmasına rağmen onlar içinde yaşadıkları şirk sisteminin devamından yana olan kimselerdir. Toplumu kurtarmaya çalışan vatansever kesimlerin çabalarına karşın, onlar sadece kendi menfaatleri peşinde koşan, kibirli ve şımarık kesimlerdir. Bu kesim ileriki zamanlarda Medine İslam Cumhuriyetinin / Topluluğunun kuruluşuna engel olamayacaklar ve İslam Cumhuriyetinin birer vatandaşı olacaklar yani teslim / müslim olacaklar fakat Hz.Muhammed’in@ iktidarına da sürekli muhalefet edecekler ve “münafıklar” olarak niteleneceklerdir.

Bu surenin inzal olduğu vasatta hem Mekkelilere son uyarılar yapılmakta hem de müzakereler sürecinde Medineli muhalif ileri gelenlerle Hz.Muhammed’in@ gönderdiği elçiler arasında tartışmalar yapılmaktadır.

İnsanlık tarihi boyunca tüm şirk sistemlerinde görülen seçkinci ve elitist sınıf anlayışları bütün toplumlarda vardı. Gönderilen bütün peygamberler bu anlayışın tehlikesine işaret etmiş ve toplumlarını uyarmışlardır. Tıpkı Hz.Nuh’un kavmine yaptığı teklif ve uyarı gibi Hz.Muhammed’in@ peygamberlik vazifesine başladığından bu yana geçen zamanda Mekkelilere yaptığı teklif ve uyarının bir benzeri Medinelilere de teklif edilmişti. Akabe müzakereleri kapsamında Medinelilere şirk sisteminin terk edilerek Hz.Muhammed’in@ liderliğinde, ilahi öğretiye dayalı tevhidi bir yönetime geçiş teklifi yapılmıştı. Onlara Medine’nin kurtuluşunun ancak bu yönetim modeli ile mümkün olduğu, aksi takdirde sonlarının çok acı olacağı konusunda net bir dille uyarı yapıldı. Bütün bunların anlatılması için Cenab-ı Hak Nuh’un@ kıssasını bir metafor olarak inzal eder;

25- 26- Ant olsun ki, Nuh’u kavmine peygamber olarak gönderdik: “Ben sizi apaçık bir ifade / net bir dille uyaran bir kişiyim; ‘Allah’tan başkasına itaat etmeyin! Ben, sizin adınıza, size gelecek acı bir günün azabından korkuyorum.’ ” (Hud Suresi 25-26)

Fakat Medine’nin muhalif ileri gelenleri bu çağrı karşısında mevcut şirk sistemindeki statülerini kaybedecekleri endişe ve tereddütleri ile gösterdikleri tepkileri, Nuh kavminin peygamberlerine gösterdikleri tepki gibidir. Aynı husus Mekkeli müşrikler içinde geçerlidir. Her iki şehrin müşrik ileri gelenleri de tıpkı Nuh kavminin muhalif ileri gelenleri gibi Hz.Muhammed’in@ içinden çıktığı sınıfsal yapının kendilerine denk bir sınıftan olduğunu kabul ederler. Bu noktada Medinelilerin Hz.Muhammed’in@ yönetimin başına geçmesine herhangi bir itirazları yoktur. Ama etrafında bulunan yani O’nun taraftarı olan müminlere şöyle bir bakınca, onların sosyal statülerinin kendilerinden aşağı tabakadan olduğu hemen ilk bakışta görülür ve bu hor gördükleri kesimin kurulacak devlette yer almaması gerektiğini ifade ederler. Hatta onların böyle bir sistemi desteklemeleri nedeniyle teklif edilen bu sistemin kendilerini kurtaracak sistem olduğu konusunda endişe taşıdıklarını ve belki de kandırıldıklarını bile ifade ederler;

“Şayet Hz.Muhammed@ doğru ise, kimseyi kandırmıyor ise neden kendi toplumundaki kendisi ile aynı sınıftan olan Mekke’nin ileri gelenleri kendisini desteklemiyor. Madem getirdiği öğreti, toplumu kurtaracak bir reçete sunuyor o halde ilk önce kendi toplumunun ileri gelen akıllı kişileri buna sahip çıkması gerekir. Fakat göründüğü kadarıyla onlar bunu desteklemiyorlarsa o zaman teklif edilen sistemin toplumu kurtaracağı konusu yalandır, en azından şüphelidir.”

27- Buna karşılık, kavminin inkârcı ileri gelenleri; “Bakıyoruz da ancak seni bizim gibi bir beşer olarak görüyoruz. Fakat sana tabi olanların bizden aşağı, ayak takımımızdan başkasının olmadığını görüyoruz. Dolayısıyla sizin bize üstün bir meziyetiniz olduğunu da görmüyoruz. Bilakis biz sizi yalancı kimseler olduğunuzu sanıyoruz” dediler. (Hud Suresi 27)

Onların bu muhalif argümanlarına karşı tıpkı Hz.Nuh’un kendi kavminin ileri gelenlerine verdiği cevap gibi Mus’ab b. Umeyr’e de Medine’nin muhalif ileri gelenlerine Hz.Muhammed@ adına şu cevapları yapıştırması öğretilir (aslında bu cevap aynı zamanda Hz.Muhammed@ tarafından  Mekke’nin ileri gelenlerine de verilmiştir.);

“Neyi tercih edeceğiniz konusunda görüşünüz nedir? Artık tercihinizi yapın! Sizi kurtaracak sistem modelini açık açık ve delilleriyle ortaya koydum. Bu model üzerine iyice düşünün. Sizin zararınıza olacak ve sizi daha kötüye götürecek herhangi bir şey bulabilecek misiniz? Her şey apaçık ortada. Bakın bakalım sizi kandıracak en ufak bir şey bulabilecek misiniz? Bu modelin sizi kurtuluşa değil de yok oluşa götüreceğine dair en ufak bir hata görüyor musunuz? Teklif edilen öğreti ve sistem modelinde asla hata ve kusur bulamayacaksınız. Size önerdiğim bu öğreti ve sistem modeli Rabbimin bana olan rahmetinden başka bir şey değildir. Sizler bunu göremiyorsunuz. Peki madem öyle, siz neden içinde bulunduğunuz krize çare olabilecek bir sistem modeli ortaya koyamadınız? Cevabını ben vereyim. Çünkü Rabbim size bunu lütfetmedi ve size vermedi. Rabbim rahmetini dilediğine ve dileyene verir. Artık tercihinizi yapın! Size sunulan modeli kabul ediyor musunuz? Etmiyor musunuz? Fakat şunu da gayet iyi bilin ki şayet istemiyorsanız, size bu öğreti ve sistem modelini zorla kabul ettiremeyiz. İster kabul edin ister etmeyin sizin bileceğiniz bir şey.”

28- (Nuh) dedi ki: “Ey kavmim! Görüşünüz / Tercihiniz (nedir?)  Ya Rabbimin kendi katından bana rahmet olarak bahşettiği benim apaçık bir delil (öğreti ve sistem modeli) üzere olduğum yol veya bundan yoksun oluşunuz (hangisini tercih ediyorsunuz?) İstemediğiniz takdirde Biz sizi ona zorlayacak değiliz. / zorlayabilir miyiz?” (Hud Suresi 28)

Hz.Muhammed@ söylemine şöyle devam eder;

“Teklifimi kabul ettiğiniz takdirde kurulacak İslam Devletinin lideri olarak topluma yapacağım diriltici hizmetlerden dolayı sizlerden herhangi bir mal ve ücret istemiyorum. Benim ve bana inanan taraftarlarımın geçimleri Allah’a aittir. Allah için verilen vergiler ile bizler geçimimizi sağlarız. Bu nedenle taraftarlarımın sizlere herhangi bir külfeti olmayacaktır. Onları yanımdan asla kovmayacağım. Zira onlar gayet iyi biliyorlar ki Rableri eninde sonunda kendi sisteminin hâkim olduğu bir idareyi kendilerine verecektir. Böylece onlarda Rablerinin kendileri için vaat ettiği düzene kavuşacaklardır. Şayet bu dünya da vermez ise ahirette ilahi hakimiyet ve ilahi adaletin olduğu bir düzen kendilerini bekliyor olacak ve onlar sonunda yine Rablerine kavuşmuş olacaklar. Fakat sizler ne bu dünya ne de ahiret için sonun Cenab-ı Hakka ait olduğunu düşünmeden cahilce tutum ve davranış içerisinde bulunuyorsunuz. Hala kendi çıkarınıza olan bu ilahi sistemi kabule yanaşmıyorsunuz. Sizlere yaptığım teklifi kabul etmemek için çok ucuz ve saçma gerekçeler ileri sürmektesiniz. Ayrıca hiç düşünmüyor musunuz? Şayet bana inanmış dava erlerini etrafımdan kovar da uzaklaştırırsam bu mücadeleyi nasıl sürdürebilirim? Beni düşmanlarıma karşı kim koruyacak? Dahası bu yanlışım dolayısıyla Cenab-ı Hakk’ın hışmından nasıl kurtulurum?”

Hemen hemen aynı söylemi Hz.Peygamber adına Mus’ab b. Umeyr’in Medineli muhalif ileri gelenlere yapması öğretilir. Şöyle ki;

“Beni Medine İslam Cumhuriyetinin lideri olarak kabul ettiğinizde sizin topluma yapacağım diriltici hizmetlerden dolayı sizlerden herhangi bir mal ve ücret istemiyorum. Benim ve beraberimde ülkenize gelecek olan taraftarlarımın geçimleri Allah’a aittir. Allah yanlıları ve Allah için verilenler bizlerin geçimi için yeterlidir. Bu nedenle benimle birlikte hicret edecek taraftarlarım sizlere herhangi bir külfet getirmeyecektir. Onları da yanımdan asla ayırmayacağım. Zira onlar gayet iyi biliyorlar ki Rableri eninde sonunda kendi sisteminin hâkim olduğu bir idareyi kendilerine verecektir. Böylece onlarda Rablerinin kendileri için vaat ettiği düzene kavuşacaklardır. Şayet bu dünya da vermez ise ahirette ilahi hakimiyet ve ilahi adaletin olduğu bir düzen kendilerini bekliyor olacak ve onlar sonunda yine Rablerine kavuşmuş olacaklar. Fakat sizler ise ne bu dünya ne de ahiret için sonun Cenab-ı Hakka ait olduğunu düşünmeden cahilce tutum ve davranış içerisinde bulunuyorsunuz. Kendi çıkarınıza olan bu ilahi sistemi kabule yanaşmıyorsunuz. Sizlere yaptığım teklifi kabul etmemek için çok ucuz ve saçma gerekçeler ileri sürmektesiniz. Ayrıca hiç düşünmüyor musunuz? Şayet bana inanmış dava erlerini etrafımdan kovar da uzaklaştırırsam bu mücadeleyi nasıl sürdürebilirim? Beni düşmanlarıma karşı kim koruyacak? Dahası bu yanlışım dolayısıyla Cenab-ı Hakk’ın hışmından nasıl kurtulurum?”

Mekke ve Medineli ileri gelenlere yapılan bu söylemler, müteakip ayetlerde Hz.Nuh@ metaforu ile anlatılır;

29-30- (Nuh devamla dedi ki;) “Ey kavmim! Bu (yapacağım hizmete) karşılık sizden bir mal / bedel / ücret istemiyorum. Benim ücretim ancak Allah’a aittir. Ben bana inanan / güvenen taraftarlarımı asla etrafımdan uzaklaştırmayacağım. Onlar eninde sonunda Rablerine kavuşacaklar / ilahi sisteme kavuşacaklar. Fakat size gelince, sizin cahilce davranan bir topluluk olduğunuzu görüyorum. (Çünkü) Ey kavmim! Ben onları kovarsam, Allah’tan başka / Allah’tan gelecek (azaba karşı) bana kim yardım edecek diye hiç düşünmüyor musunuz?” (Hud Suresi 29-30)

Müşrik ileri gelenlerin yukarıdaki ayetlerde geçen hazine ve güç desteği taleplerine burada cevap verilir. Tıpkı Mekke müşrik ileri gelenleri gibi Medineli müşrik ileri gelenler de Hz.Muhammed’i@ kendilerine lider olarak kabul etmeleri için Cenab-ı Hakk’ın O’na çok büyük hazineler ve bir saltanat vermesini ya da güçlü saltanat sahibi meliklerin / imparatorların onun arkasında durmasını talep etmişlerdi. Dahası gelecekte (gaybde) toplumun sınıfsal yapısında bir değişim olmasını da istemiyorlardı. Ayrıca onlar, Hz.Muhammed@ ile hicret edecek olan müminlerin geçimleri için O’nun büyük bir hazineye sahip olmasını ve böylece Medine toplumuna mali külfet getirmemesini de istiyorlardı.

Cenab-ı Hak, bu tür taleplerin saçmalığından öte, bunların olmasının bir zulüm olduğunun onlara bildirilmesini ister. Zira Rabbimizin bizlerden istediği hazıra konmamız değil, varoluşu kendimizin gerçekleştirmesidir. Allah’ın elbette her şeye gücü yeter ve elçisini desteklemek için O’na hazineler verebileceği gibi her türlü dünyevi ve melekuti güçleri de O’nun emrine amade kılabilir. Fakat Allah bunu yapmaz. Zira bunları verecek olursa o zaman insanların imtihanları nasıl olacaktır? Halbuki insanların sınavları ancak zorluk ve mücadele içerisinde aldıkları tavır ve davranış ile yapılır. Toplumsal değişim olacaksa, bu ancak insanların kendi istekleri ve gayretleri ile olacaktır.  Hiçbir şey hazır olarak beklenmemelidir. Bu ilahi yasaya aykırıdır. İyi bir toplum, iyi bir düzen talep ediliyorsa mutlaka bunun için mücadele edilmelidir.

Peygambere bu mücadelesinde gökten hazineler verilmeyecektir. Yine kurulacak devletin sistem modelinde mevcut saltanatların sahip olduğu ve etrafındaki ileri gelenlerin gözlerini diktikleri hazineleri olan bir saltanat öngörülmemektedir. Ya da ilahi sistemde, toplumun ileri gelenleri arkalarını büyük hükümdarlara / meliklere / krallara dayayamayacakları gibi kimsenin geleceğine garanti de verilmeyecektir. Ayrıca o dönemde yaygın bir anlayış olarak kralların tanrısal bir sıfata sahip olması gibi Hz. Muhammed’in@ Medine İslam Cumhuriyetinin liderliğinde tanrısal bir sıfatı olmayacaktır. O, milletin içerisinden çıkmış ve kendileri gibi bir insandır. O sadece bir elçidir. Bunun dışında ekstra bir vasfı bulunmamaktadır ve asla ona tanrısal bir vasıf atfedilmeyecektir. Bu bağlamda O bir melek değildir.

Kurulacak sistemde herşey vatandaşların kendi çabalarına bağlı olacaktır.  Bu sistemde kimsenin bir ayrıcalığı olmayacaktır. Aşağı tabakadan görülen kişilerin gelecekte büyük zenginliklere kavuşmasını önlemeye mâni olan herhangi bir düzenleme olmayacaktır. Bütün vatandaşlara eşit fırsatlar verilecektir. Böylece onların gelecekte (gaybde) nelere kavuşacağını, Cenab-ı Hakk’ın onlara neleri ihsan edeceğini bilmek mümkün değildir.

Şayet bu hususların tersine bir yönetim modeli kurulacak olursa işte o zaman büyük bir zulüm doğmuş olacaktır;

31-(Nuh sözlerini şöyle sürdürdü “(Ben) size ‘Allah’ın hazineleri benim yanımdadır’ demiyorum. Geleceği de / gaybı da bilmiyorum. ‘Ben bir meleğim’ de demiyorum. Gözünüzde hor ve aşağı gördükleriniz için ‘Allah onlara hiçbir hayır / mal / servet vermez’ de demiyorum. Onların nefislerinde sahip oldukları meziyetleri, en iyi Allah bilir. Şayet bunların tersini söyleyecek olursam işte o zaman muhakkak zalimlerden olurum.” (Hud Suresi 31)

Nasıl ki Hz.Nuh’un@ karşıtları peygamberlerine “Bizimle çok tartıştın, bu kadarı yeter artık! Vaat ettiğin şeyi gerçekleştir de görelim” diyerek onunla artık tartışmayı bitirmek ve tehdit ettiği hususlarda meydan okudularsa, aynı tarzdaki tavır ve davranışı Mekke müşrikleri peygamberimize gösterirler. Mekke müşrik ileri gelenleri; “Senin bize yaptığın felaket tellallığı yeter artık! İddia ettiğin azap gelecekse gelsin de görelim!” derlerken Medineli müşrikler (sonradan “münafık” olarak adlandırılacak olan kimseler) de Hz. Muhammed@ ve / veya temsilcisi ile yapılan müzakerelere bir son verilmesini isterler. Bu müzakerelerin çok uzadığını ve gönülsüz de olsa anlaşmayı kabul ettiklerini beyan ederler ve “Hadi görelim bakalım, iddia ettiğin gibi bir sistem inşa edebilecek misin?” şeklinde alaycı bir söylemle cevap verirler. Onlar peygamberimizin değil Medine’de bir İslam devletini kurmayı, onun Mekke’den Medine’ye hicreti bile beceremeyeceğini zannediyorlardı.

32-Onlar dediler ki: “Ey Nuh! Bizimle mücadele ettin / tartıştın ve üstelik bu mücadeleyi / tartışmayı çok ileri boyutlara taşıdın. İddialarında samimi ve doğruyu söylüyorsan o takdirde haydi vaat ettiğin şeyi bize getir!” (Hud Suresi 32)

Kavminin inkârcı ileri gelenlerinin bu sözlerine karşı Hz. Nuh@; “İddia ettiğim felaketinizi / yıkımınızı / yok oluşunuzu / kıyametinizi getirmek benim elimde değil. Onu ancak Allah başınıza getirir ve O, bunu diledikten sonra, siz asla bu yıkılışınızı / felaketinizi durduramayacaksınız, engel olamayacaksınız. Ben sizin iyiliğiniz için çabalıyor, size nasihat veriyor ve yol gösteriyorum. Ama siz Allah’a asi olmayı tercih ediyorsunuz. Bu durumda benim çabalarımın bir yararı olmaz. Fakat sizin rabbiniz ancak Allah’tır ve er ya da geç O’na ve O’nun getirdiği ilahi sisteme dönecek / döndürüleceksiniz.” şeklinde cevap verir.

Hz.Nuh’un@ kendi kavminin inkarcı ileri gelenlerine verdiği bu cevap metaforu üzerinden Hz.Muhammed’de@, Mekkelilere aynı minvalde cevaplar verir. Yani müşriklerin yıkılışı / tufanı / kıyameti demek olan ilahi öğreti çerçevesinde islami bir sistemin kurulmasına ve bu dünyada yaptıklarının ahirette hesabını vermeye kimsenin engel olamayacağını vurgular. Aynı vurguyu Medineli muhalifler için yapar ve onlar da ne yaparlarsa yapsınlar Medine’de şirk sisteminin yıkılmasına ve yerine ilahi bir sistemin kurulmasına asla engel olamayacaklarını ifade eder;

33- 34- O (Nuh) dedi ki: “Allah dilediği takdirde onu sizin başınıza getirir ve siz buna asla engel olamazsınız! Ben size öğüt vermek / yol göstermek istiyorum. Fakat siz Allah’a karşı azgınlığı seçiyorsanız, o takdirde benim öğüdüm / yol göstermem size bir fayda vermez. Ancak O, sizin Rabbinizdir ve eninde sonunda O’na / O’nun sistemine döndürüleceksiniz” (Hud Suresi 33-34)

Hz. Muhammed’in@ ya da temsilcisi Mus’ab b. Umeyr’in Medineli inkarcı ileri gelenlerle yaptıkları müzakerelerde, Hz.Nuh@ üzerinden onlara verilen cevaplara karşılık, onların verdikleri yanıt “ileri sürdüğünüz bu ilahi öğreti ve tevhit sistemi senin uydurmandan başka bir şey değildir. Rabbimiz böyle bir şey indirmemiştir ama hadi neyse tartışmayı burada keselim zira teklifini kabul etmekten başka çaremiz kalmadı. Bakalım bu işin sonu nasıl olacak?” Bir diğer ifadeyle “Aslında bize teklif ettiğin ve Rabbimizden geldi diyerek O’na iftira ettiğin bu öğreti ve sistem kendi uydurmandan başka bir şey değil ama kabul etmekten başka çaremiz kalmadı” şeklinde olmuştur. Bunun üzerine Cenab-ı Hak onlara şöyle cevap verilmesini emreder;

“Bana geldiğini söylediğim ilahi öğretiyi Rabbim vahyetmiyor da ben uyduruyor ve Rabbime iftira atıyorsam o takdirde bunun vebali, günahı, sorumluluğu ve ceremesi bana aittir. Uygulama esnasında başıma ne gelecekse ben buna razıyım. Ayrıca ahirette de Rabbimin vereceği acı azaba da razıyım. Fakat diğer taraftan bu sistemin işleyişi sırasında sizin yapacağınız suçlardan ve sizin zorladığınız uygulamalardan da sorumlu olmayı kabul etmiyorum. Şayet sizin dayattığınız şeyler nedeniyle yapılacak yanlış / hatalı uygulamalar olacaksa onun ceremesi de sizlere ait olacaktır.”

35- Yoksa “Onu / ilahi öğretiyi / ilahi sistemi kendisi uyduruyor mu diyorlar? De ki: “Eğer onu ben uyduruyorsam suçu / vebali / sorumluluğu / ceremesi bana aittir. Fakat ben sizin işlediğiniz suçların ceremesini taşımam ve sorumluluğunu üstlenmem.” (Hud Suresi 35)

İçerisinde Evs kabilesinden de temsilcilerin bulunduğu Medine heyeti ile “Kadınlar biatı” adı verilen antlaşmadan sonra gerek peygamberimizin gerekse temsilcisi Mus’ab b. Umeyr’in Medine’nin diğer ileri gelenleri ile yapacakları müzakereler ve daha sonrasında takip edilecek yol haritası için rehber olacak aşağıdaki ayetler Cenab-ı Hak tarafından inzal edilmeye devam eder. Yol gösterme, yine Hz.Nuh@ kıssası üzerinden yapılır.

Medineli inkarcılar (ileride münafıklar olarak anılacak) da ilahi öğreti çerçevesinde bir devlet kurulmasına gönülsüz de olsa razı olmasını müteakiben artık hazırlıklara başlanması gerekecektir. Bundan sonra Mekke’deki insanlardan ümit kesilecektir. Artık Mekke’de bir İslam Cumhuriyeti kurmanın imkânı kalmamıştır. Bu nedenle Cenab-ı Hak, elçisinden kendisine katılmış / inanmış kimselerden müteşekkil olacak Medine İslam Cumhuriyetinin inşa edilmesini ve bu amaçla hicret edilmesi için hazırlık yapılmasını (gemi inşa edilmesi metaforunda) emreder. İslam Cumhuriyetinin inşası sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli hususun bazı ilkeleri / düsturları gözetmek olduğunu vurgular. Bu çerçevede, zalimlerin hicret (gemiye bindirilmemesi metaforu) kapsamına alınmaması ve onlara merhamet edilerek ayrıcalık / imtiyaz tanınması hususunda Cenab-ı Hakk’tan muafiyet talebinde bulunulmamasını ilk düsturlar / temel ilkeler olarak bildirir. Onların yıkımı hak ettikleri ve bundan kaçışın olmadığının müminlerce bilinmesini ister.

36- 37- Nuh’a şöyle vahyolundu: “Kavminden iman etmiş olanlardan başka artık kimse asla iman etmeyecektir. Bu nedenle onların yaptıkları şeylere üzülme. Bizim gözetimimiz altında ve vahyimize göre gemiyi yap. Zulüm yapan kimseler hakkında da Bana başvurma. Kesinlikle onlar suda boğulmuşlardır. / boğulacaklardır.” (Hud Suresi 36-37)

​

Sözkonusu akabe görüşmeleri kapsamında “Kadınlar Biatından” sonra Mus’ab b. Umeyr’in Medine’ye gönderilerek Medinelilerle yaptığı müzakereler ve Medine Devletinin inşasına giden önemli olaylardan Mekkeli müşrik ileri gelenlerin habersiz olması düşünülemez. Ancak onlar bu girişimleri sonuca ulaşması imkânsız girişimler olarak görmekte ve peygamberimizin bu girişimleri ile alay etmektedirler. Tıpkı Hz.Nuh’un gemi inşası çalışmaları ile kavminin alay etmesi gibi Mekke’nin inkarcı ileri gelenlerinin peygamberimizle alay etmeleri karşısında Cenab-ı Hak, elçisine onlara şöyle mukabelede bulunmasını bildirir;

“Bizim bu çabalarımızla alay edin bakalım! Fakat işin sonunda biz sizinle alay edeceğiz! İşte o zaman kaybedenler siz olacaksınız. Aşağılanmayı esas o zaman görün. Kim aşağılık bir azaba duçar olacak ve sürekli bir azabın kime geleceğini yakında göreceksiniz. Son gülen iyi güler!”

​

38- 39 – O (Nuh), gemiyi yapıyordu, kavminden bazı ileri gelenler, ona her uğrayışta onunla alay ediyorlardı. O dedi ki: “Bizimle alay ediyorsunuz, (fakat iyi bilin ki bir gün gelecek) biz de sizinle tıpkı bizimle alay ettiğiniz gibi alay edeceğiz.” -Artık o alçaltıcı azabın kime geleceğini ve o sürekli azabın kimin üzerine ineceğini ileride bileceksiniz.- (Hud Suresi 38-39)

Hz.Muhammed@ girişimlerinden son derece emindi ve esas üzülecek olanların Mekkeli müşrikler olduğunu biliyordu. Bunu da onlara kendinden emin bir şekilde deklare etmekten çekinmiyordu.

Medine’de müzakereler sonuçlanıp, Medine İslam Cumhuriyetinin esasları belirlenerek toplumsal sözleşme / Anayasa taslakları hazırlanıp tarafların taslak üzerinde mutabakat sağlamasını müteakiben hicret hazırlıkları (Gemi inşası) tamamlandığı zaman, işte o zaman kazan kaynamaya başlayacaktı. İşte o zaman peygamberimiz ve taraftarları Medine’ye hicret edecekler, Mekke müşrik ileri gelenleri ise hicreti engelleme girişimin bulunacak ve böylece tarafların çekişmesi iyice kızışacaktır. Bu çekişme öylesine şiddetli olacak ki tıpkı bir tufanı andıracaktır. Bu fırtınalı tufan müşriklerle müminlerin saflarını tam anlamıyla ayıracaktır.

Nasıl ki Hz.Nuh’un taraftarları ve tufandan sonra hayatın devamı için diğer canlılardan temsilciler gemiye alınıyorsa, İslam Cumhuriyeti vatandaşlığına da (geminin içine alınması metaforu)  Mekke’deki müminler ile Mekke dışındaki çevre kabilelerden  (diğer canlı türler metaforunda) müminlerin alınması peygamberimize Ekrem’e emredilir. Peygamberimizin hareketinin ve kuracağı İslam Cumhuriyetinin izleyeceği yol haritası, Allah’ın adına olacaktır, Hak adına olacaktır, hakkın hâkim olması için olacaktır, Hakka tapan insanların, adaleti, merhameti, selameti, birliği ve dirliği talep eden insanların bu taleplerine uygun bir nizamın hâkim olması için olacaktır.  Tıpkı Hz.Nuh’un@ gemisinin seyrinin Allah’ın adına olması gibi.

40- 41- Sonunda emrimiz geldiği ve kazan / tandır kaynadığı/ iş bittiği zaman Biz dedik ki: “Her cinsten / türden birer çifti ve aleyhlerinde hüküm verilmiş olanların dışında aileni ve iman etmiş olanları onun içine bindir.” -Zaten onunla birlikte çok az kişi iman etmişti.- O (Nuh) dedi ki: “Gemiye binin, onun yüzüp gitmesi de demir atması da (seyrü seferi) Allah adınadır. Rabbim gerçekten çok bağışlayıcı, çok merhametlidir.” (Hud Suresi 40-41)

​

Cenab-ı Hak Hz.Nuh’un@ oğlu örneği metaforunda Mekkeli arafta olanlara önemli bir çağrı yapar. Daha önce de ifade edildiği gibi arafta kalan Mekkeliler, içlerinde taşıdıkları erdemlilik nedeniyle peygamberimize ve müminlere kendilerini daha yakın bulmakla birlikte yine de içlerindeki korku ve Allah’a güvensizlik nedeniyle müminlerin safında yer almaktan çekiniyorlardı. Onlar Hz.Muhammed’i@  ve taraftarlarını güçsüz ve başarma şanslarını da zayıf görüyorlardı. Bu nedenle Mekke müşrik yönetiminin yanında yer almayı kendi güvenlikleri için daha uygun buluyorlardı.

Diğer taraftan Medinelilerle yapılan müzakerelerin çok olumlu gittiğini ve bunun Medine’de bir İslam Cumhuriyeti ile neticeleneceğini gören Hz.Muhammed@ ve taraftarları kendi yakın akrabaları ve kendilerine yakın buldukları araftakilerin iman edip hicret ederek kendilerine katılmalarını çok arzu etmekteydiler.([1])

Hz. Nuh’un@ oğlunu gemiye çağırması benzetmesi ile Mekkeli arafta kalan kimselerin İslam Cumhuriyetinin oluşumuna katılımı ve hicret etmeleri için Cenab-ı Hakk’ın emriyle bir çağrı yapılır. “Ey Mekkeli yakınlarımız! Gemi kalkıyor, tufan geliyor, kurtulmak istiyorsanız binin bu gemiye” diye bir çağrıdır bu.

Hicret sırasında ve Medine İslam Cumhuriyetinin kuruluşu ve gelişmesi aşamasında Mekke yönetimi ve çevredeki müşrik kabileler ile yapılan mücadelelerin hepsi Nuh tufanına bir metafordur. Mekkeliler safında yer alan araftakiler ise Hz.Muhammed’in@ hicret çağrılarına kulak tıkamış ve Medine İslam Cumhuriyetinin vatandaşlığına katılmamışlardır. Onlar bu çalkantılı dönemde zarar görmemek için dağlar misali güçlü kişilere ya da otoritelere sığınarak kurtulacaklarını düşünmüşlerdir.

Hz.Nuh@ kıssası üzerinden bu çalkantıdan / tufandan / hengameden safını Allah’tan yana olarak seçenler ve böylece O’nun merhametine sığınanlardan başkasının kurtulamayacağı bildirilir. 

​

42 – 43- O (gemi) onlarla, dağlar gibi dalgalar arasında akıp gidiyordu. Nuh bir kenarda ayrı duran oğluna seslendi: “Yavrucuğum, bizimle birlikte gemiye bin, kâfirlerle beraber olma!” O (Nuh’un oğlu), dedi ki: “Ben bir dağa sığınacağım, o beni sudan korur.” O (Nuh); “Bugün Allah’ın emrinden koruyacak kimse yoktur. O’nun merhamet ettiği kimseler müstesna” dedi. Derken dalga aralarına girdi. O da suda boğulanlardan oldu. (Hud Suresi 42-43)

​

Peygamberimizin ve taraftarlarının Mekke’den Medine’ye hicretini müteakiben Medine’de İslam Cumhuriyetinin kurulacağı ve onların bereketli topraklara sahip bir yer olan Medine’ye yerleşeceği “Gemi Cudi / cömertlik / bereketli bir yerin üzerine oturdu.”  metaforik ifadesi ile anlatılır. Bu olay ile gemi misali İslami hareketin de Medine’ye yerleşeceği ve orada karar bularak devletini kuracağına işaret edilir. Ayrıca bu devletin Mekke müşrik zalimlerini gelecekte kahredeceğine de vurgu yapılır.

44 – Nihayet “Ey yeryüzü suyunu yut! Ey gökyüzü sen de tut!” denildi. Böylece sular çekildi. Emir / plan / iş de yerine gelmiş oldu. Gemi Cudi / cömertlik / bereketli bir yerin üzerine oturdu. / kuruldu. Ve o zalim kavim için, “Kahrolsun!” denildi. (Hud Suresi 44)

İnsanların vatanlarını terk ederek başka bir ülkeye göç etmesi oldukça zordur. Zira gerek terk ettikleri vatanlarında bütün varlıklarını bırakmak, vatandaşlıktan çıkarılmak, dost, akraba, arkadaş kısaca sevdiklerini arkalarında bırakmak ve hatta hatıralarını bırakmak kolay olmadığı gibi gittiği ülkede yer edinmek, yeni bağlar kurabilmek oldukça zordur. Her şeye sıfırdan başlamak demektir. Ayrıca gerek göç sırasında gerekse yerleşilecek yerde neyle karşılaşılacağı konusundaki belirsizlik, insanların kolay kolay göze alabileceği bir şey değildir. Bu nedenle arafta kalan bazı Mekkelilerin ve hatta bazı müminlerin Medine’ye hicret konusunda büyük bir korku, tereddüt yaşayacakları çok açıktı. Onların hicret etme hakkında yaşayacakları bu endişeleri izale edici dersler verildikten sonra hicret etmeyi göze almış müminlerin geride kalacak olan sevdikleri hakkındaki hassasiyetleri konusunda da uyarılar yapılmaya sıra gelmişti.

Sevdiklerini yanlarında görmek isteyen Hz.Muhammed@ ve müminlerin geride kalan Mekkeliler konusunda üzülecekleri malumdu. Çünkü onlar biliyorlardı ki Mekke’yi terk ettikten sonra hicret etmeyen müminleri ve araftakileri Mekke müşriklerine karşı kim koruyacaktı? Onlar çok büyük eziyetlere ve acılara maruz kalabilirlerdi. Fakat diğer taraftan onların Mekke’de varlıklarını sürdürebilmek ve eziyetlerden kurtulabilmek için tek seçeneği, yukarıda Hz. Nuh’un@ oğlunun dağlara sığınma metaforu ile verildiği gibi Mekke müşriklerinin ileri gelenlerine sığınmak kalıyordu. Onlar da bu yolu seçeceklerdi. Bu nedenle Cenab-ı Hak, elçisinin ve taraftarlarının hicret etmeyi göze alamayarak geride kalanlar hakkında üzülmemeleri gerektiğini yine Hz.Nuh’un@ oğlu konusundaki hassasiyetine verdiği cevap üzerinden anlatır. Onların böyle bir seçim yapmaları halinde müminlerden sayılmayacaklarını ve bu nedenle de onların hicreti seçmeleri konusunda Cenab-ı Hakk’ın yardımını istemenin yanlış bir hareket olacağı bildirilir. Zira insanlar kendi seçimlerini hür iradeleri ile yaparlar. Allah insanı iradeli varlık olarak yaratmıştır. İnsanlar hür iradeleri ile yaptıkları seçimlerin sonuçlarına / bedeline katlanmaları gereklidir. Üzülmeye gerek yoktur. Kimse seçimlerinde zorlanamaz.

Diğer taraftan bu konuda şu hususlarda söylenebilir. Bazı müminlerin de Mekke’de kalması Cenab-ı Hakk’ın resulüne öğrettiği siyasetin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Böylelikle peygamberimiz onlar kanalıyla Mekke’deki gelişmelerden haberdar olabilecektir. O müminlerin Mekke’de mümin olarak görülmemesi gereklidir. Onlar bir ajan gibi çalışacaklardır. Bu nedenle geride kalan müminler konusunda Hz.Muhammed’in@ Cenab-ı Hakk’tan, diğer müminlerin ise Hz.Muhammed’den@ ısrarcı olmamaları konusunda yapılan telkin  aynı kıssa üzerinden anlatılır. Yani iç yüzü bilinmeyen hususta Cenab-ı Hakk’tan ve dolayısıyla resulünden istekte bulunulmaması öğretilir. Onların Mekke’de kalmalarının ve müşriklerden görünmelerinin bir hikmeti vardır. Bu durum yine Hz. Nuh@ kıssası üzerinden anlatılır;

45-47-Nuh Rabbine seslenip dedi ki; “Rabbim! Oğlum benim ehlimdendi. Senin vaadin de elbette haktır. Sen hâkimler hâkimisin.” O (Allah); “Ey Nuh! Kesinlikle o senin ehlinden olamaz! Bilmediğin bir konuda benden istekte bulunman erdemli / salih bir davranış değildir. Şüphesiz Ben, seni, cahillerden olmaktan sakındırırım” dedi. O (Nuh); “Ey Rabbim! Hakkında bilgim olmayan (içyüzünü bilmediğim) bir şeyi (yapmanı) istemiş olmaktan dolayı sana sığınırım. Eğer beni bağışlamazsan, bana merhamet etmezsen hüsrana uğrayanlardan olurum” dedi. (Hud Suresi 45-47)

Onlara tıpkı Hz. Nuh@ ve beraberindeki müminlere denildiği gibi denildi ki;

“Sizler gittiğiniz (gemiden inme metaforu üzerinden) Medine’de güven ve esenlik içerisinde olacak bereketlerle karşılaşacaksınız. Geçim sıkıntısı çekmeyeceksiniz. Medine’de can güvenliğiniz olacak. Fakat size karşı olan o Mekkeli müşrik zalimleri ise bir süre daha dünyada yaşatacağız, daha sonra onlara can yakıcı bir azabı sizin elinizle isabet ettireceğiz. Bu dünyada onların canını sizin elinizle çok yakacağız ve perişan edeceğiz. Ahirette ise cehennem azabı onları beklemektedir.”

48- Denildi ki: “Ey Nuh! Sana ve seninle birlikte olan topluluk ve ümmetler üzerine katımızdan esenlikle / selametle / mutlulukla ve bereketle / bollukla in. Ama sana karşı olan ümmetleri ise bir süre faydalandıracağız / yaşatacağız. Daha sonra onları can yakıcı bir azaba çarptıracağız” (Hud Suresi 48)

Cenab-ı Hak, bu kıssa ile mucizevi gelecek haberlerini anlatır. Daha Mekke’de iken Hz.Muhammed’in@ ve taraftarlarının Mekke’den hicret etmeyi başararak Medine’de bir İslam Cumhuriyeti kurmayı başaracağını ve bu devletin Mekke müşrikleri ile yapacağı mücadeleleri de kazanacağını, zalimlerin yenileceğini / kahrolacağını müjdeler. Geleceğe (gaybe) yönelik bu müjdeli haberlerin daha önce kimse tarafından bilinmediğini ve şimdi vahyedildiğini bildirir. İstikbalin dünya ve ahirette kendi hak ve çıkarlarını koruyan muttakilere ait olacağının ilahi bir ilke olduğunu bildirerek Hz.Nuh@ kıssasını noktalar.

49-İşte bunlar (Nuh kıssası vesilesi ile anlatılanlar), sana vahyettiğimiz gayb (gelecek) haberlerindendir. Bundan önce sen ve kavmin bunları bilmiyordunuz. Şu halde sabret. Şüphesiz iyi gelecek / istikbal muttakilerindir. (İyi gelecek / istikbal dünya ve ahiretteki çıkar ve haklarını koruyanlarındır) (Hud Suresi 49)

Hz.Muhammed@ iş işten geçmeden Mekke müşriklerine bir fırsat daha vermek ister. Zira gemi kalktıktan sonra yani Medine’ye hicret edildikten sonra artık geri dönüşü olmayan bir yola girilmiş olacaktır. Bu nedenle Mekke müşriklerini İlahi Öğreti çerçevesinde Tevhidi Sisteme bir daha davet eder. Bu sistemin kurulması ve işletilmesi için yapacağı hizmetlerden ve göstereceği çabadan herhangi bir menfaat / maddi karşılık beklemediğini bir daha yineler. Şayet inadı bırakır da Cenab-ı Hakka yönelirlerse uygulanacak ilahi sistemle çok büyük bereketlere kavuşacaklarını ve halihazırdaki güçlerine güç katacaklarını bildirir.

Cenab-ı Hak, elçisinin bu çağrısını Hz.Hud @ kıssası üzerinden yaptırır;

50-52- Ad kavmine kardeşleri Hud şöyle dedi; “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin için O’ndan başka ilah yok. Siz ancak iftira ediyorsunuz. Ey kavmim! Ona (Peygamberliğime / Liderliğime / Yol göstericiliğime / Çabalarıma) karşılık sizden bir ücret / maddi karşılık beklemiyorum. Benim ücretimi/ mükafatımı ancak beni yaratan takdir edecektir. Hâlâ aklınızı kullanmayacak mısınız? Ey kavmim! Rabbinizden mağfiret dileyin ve müteakiben tevbe ederek O`na yönelin ki, üzerinize gökten bol bol bereketler göndersin ve sizin gücünüze güç katsın. Hadi artık, günahkârlar olarak sırt çevirmeyin.” (Hud Suresi 50-52)

​

Fakat Hz.Muhammed’in@ bu davetini Mekke müşrikleri reddetmekle kalmaz alay da ederler. Onların peygamberimizin yaptığı teklifi reddetme gerekçesi olarak teklifinin başarılı olacağına dair herhangi bir kanıt / mucize getirememiş olmasını gösterirler. Açıkçası onlar peygamberimizin Mekke’deki mücadelesinde başarılı olamamasını, onun davetini reddediş gerekçesi olarak ifade ederler. Şayet başarılı olsaydı ve iktidara gelebilseydi o takdirde hemen kabul edeceklerdi. Başarılı olamadığı gibi Mekke’nin şirk otoriteleri uyguladıkları baskı, şiddet ve boykotla Hz.Muhammed’i@ ve hareketini perişan etmişlerdi.

Cenab-ı Hak bunu Hz. Hud kıssasında müşriklerin (“Tanrılarımızdan bazısı seni çok fena çarpmışken biz sana daha ne diyelim”) sözlerine atıfla kinayeli olarak anlatır. Şirk otoritelerinin bazılarının kendisini çok kötü çarptığını görüp dururken yapılan bu davete icabet etmelerini beklemelerinin saflık olduğunu söyleyerek alay ederler.

53-54-Onlar dediler ki: “Ey Hud! Bize açık bir kanıt ile gelmedin. Bu yüzden senin sözünle ilâhlarımızı terk edecek değiliz. Sana inanmamızı asla bekleme!  ‘Tanrılarımızdan bazısı seni fena çarpmışken’ biz sana daha ne diyelim.” (Hud Suresi 53-54)

[1] ) NOT: Resulü Ekremin ve müminlerin akrabalarından olup da inkarcıların safında toplanan “araftaki” kimseleri Hz. Nuh’un oğlu metaforu kapsamında değerlendirebiliriz. Zira Kur’an o zaman ki Arap toplumu  kabile anlayışına da uygun olarak “oğul / erkek evlat” gücü temsil etmektedir. Bu nedenle  “erkek evlat” metaforu  Kevser suresinde olduğu gibi kabile ya da  bir ideoloji etrafında toplanan insan toplulukları için de kullanılmıştır. (A.A)